Złoto od wieków jest jednym z najbardziej pożądanych kruszców, a jego wartość zależy w dużej mierze od zawartości czystego metalu w stopie. Próba złota określa ilość czystego złota w danym wyrobie i jest kluczowym parametrem dla jubilerów, numizmatyków oraz inwestorów. Dlatego tak istotne jest sprawdzanie próby złota, aby uniknąć oszustw oraz prawidłowo wycenić wartość przedmiotu. Jubilerzy posługują się różnymi metodami weryfikacji, od tradycyjnych testów chemicznych po nowoczesne metody spektrometryczne. W niniejszym artykule przedstawimy, jak profesjonaliści sprawdzają próbę złota oraz jakie narzędzia i technologie są wykorzystywane w tym procesie.
Metody chemiczne sprawdzania próby złota
Najstarszą, a jednocześnie wciąż skuteczną metodą sprawdzania próby złota jest test kwasowy. Polega on na wykorzystaniu specjalnych odczynników chemicznych, które reagują z metalem i wskazują jego skład.
1. Test kwasowy (próbnik złota) Jubiler nanosi na badaną powierzchnię przedmiotu niewielką ilość kwasu azotowego lub mieszanki kwasu solnego i azotowego (tzw. woda królewska). Reakcja chemiczna pozwala określić próbę złota. Każda próba złota (np. 333, 585, 750) wymaga innej koncentracji kwasu, dlatego stosuje się zestawy odczynników.
2. Użycie kamienia probierczego Kolejnym sposobem weryfikacji jest test na kamieniu probierczym. Próbka złota jest pocierana o specjalny czarny kamień, a następnie na pozostawiony ślad aplikuje się odpowiedni kwas. Jeśli ślad pozostaje niezmieniony, oznacza to, że metal ma daną próbę złota. Jeśli natomiast ulega rozpuszczeniu, oznacza to niższą próbę lub brak złota w stopie.
3. Testy elektrochemiczne W bardziej zaawansowanych laboratoriach jubilerskich stosuje się testery elektrochemiczne, które na podstawie przewodnictwa elektrycznego potrafią określić próbę złota bez naruszania powierzchni badanej biżuterii.
Nowoczesne metody badania złota
Współczesna technologia pozwala na jeszcze dokładniejsze określenie próby złota przy użyciu metod spektrometrycznych i rentgenowskich.
1. Spektrometria rentgenowska (XRF) Jest to jedna z najdokładniejszych metod stosowanych przez jubilerów i laboratoria badawcze. Technologia XRF polega na naświetlaniu próbki promieniami rentgenowskimi, co powoduje emisję charakterystycznego promieniowania zwrotnego. Dzięki analizie widma tego promieniowania możliwe jest określenie składu chemicznego metalu bez konieczności uszkadzania przedmiotu.
2. Analiza spektrometryczna (ICP-OES) Spektrometria emisyjna z plazmą wzbudzoną indukcyjnie (ICP-OES) to zaawansowana technika wykorzystywana w laboratoriach jubilerskich i menniczych. Pozwala ona na niezwykle precyzyjne określenie zawartości złota i innych metali w stopie.
3. Test magnetyczny i badanie gęstości Chociaż złoto jest metalem niemagnetycznym, jego domieszki mogą reagować na pole magnetyczne. Dlatego prosty test z magnesem może wykazać obecność niepożądanych metali w stopie. Inną metodą jest badanie gęstości złota za pomocą wagi hydrostatycznej – złoto ma określoną gęstość (ok. 19,32 g/cm³), więc porównując masę przedmiotu z jego objętością, można określić jego próbę.
FAQ – Najczęściej zadawane pytania
1. Jak sprawdzić, czy złoto jest prawdziwe w domu? Można użyć prostego testu magnetycznego, sprawdzić próbę pod lupą lub wykonać test na ceramice (pocierając złotem o nieszkliwioną płytkę ceramiczną – prawdziwe złoto zostawia złoty ślad, a podróbki czarny).
2. Czy test kwasowy jest bezpieczny dla biżuterii? Test kwasowy może uszkodzić powierzchnię biżuterii, dlatego stosuje się go ostrożnie i na małych, niewidocznych fragmentach.
3. Czy jubiler może się pomylić przy sprawdzaniu próby złota? Doświadczeni jubilerzy rzadko popełniają błędy, jednak zawsze warto stosować kilka metod jednocześnie, aby mieć pewność co do wyniku.
4. Czy złoto próby 585 jest lepsze od złota próby 333? Złoto 585 zawiera więcej czystego złota (58,5%) niż złoto 333 (33,3%), co czyni je bardziej wartościowym i odpornym na korozję.
5. Ile kosztuje profesjonalne sprawdzenie złota u jubilera? Cena zależy od metody badania. Test kwasowy to koszt kilku złotych, a badania spektrometryczne mogą kosztować kilkadziesiąt złotych.
6. Czy można podrobić próbę złota na biżuterii? Niestety tak, dlatego warto sprawdzać złoto nie tylko na podstawie wybitych oznaczeń, ale także za pomocą testów chemicznych lub spektrometrycznych.
Sprawdzanie próby złota to kluczowy proces zarówno dla jubilerów, jak i klientów chcących upewnić się co do autentyczności i wartości swoich kosztowności. Tradycyjne metody, takie jak testy kwasowe i kamień probierczy, są skuteczne, lecz wymagają doświadczenia. Nowoczesne techniki, jak spektrometria rentgenowska czy ICP-OES, pozwalają na dokładne i bezinwazyjne określenie składu złota. Niezależnie od wybranej metody, warto korzystać z usług doświadczonych jubilerów i laboratoriów, aby mieć pewność co do jakości i autentyczności złota.